شیالی رامامریتا رانگاناتان (۱۹۷۲-۱۸۹۲) ریاضی دان و فیلسوف هندی که از او به
عنوان پدر علوم کتابداری
و اطلاع رسانی هندوستان یاد می شود و از بزرگان علم کتابداری است ، او تمامی قواعد
سازماندهی و مدیریت کتابخانه را به پنج اصل اساسی تقسیم کرده است . این پنج اصل از جمله اصول یک کتابخانه
آرمانی است که به شرح زیر می باشند :
۱. کتاب برای استفاده است : دسترسی به کتاب در کتابخانه ها بایستی برای همه کس آزاد باشد و نبایستی استفاده از کتاب را منحصر به عده ای خاص بدانیم .
۲. هر خواننده ای کتابش : این اصل مفهوم آموزش برای همه را پیش فرض تصور می کند و ضروریست برای هر خواننده کتاب مورد نیازش فراهم شود .
۳. هر کتابی خواننده اش : تمام تمهیداتی که برای سازماندهی کتاب و ارائه آن به خواننده انجام می شود ) نوآوریهای ماشینی ، دسترسی آزاد ، تنظیم رده ای قفسه ها و فهرستنویسی تحلیلی ) در جهت رسیدن به این هدف اصلی می باشد.
۴. وقت خواننده را هدر ندهید : کارکنان کتابخانه باید نهایت کوشش را به عمل آورند تا از هدر رفتن وقت خواننده جلوگیری به عمل آورند . براساس این اصل می توان از تمهیدات فیزیکی یا راهبردی ( قفسه باز ، تهیه راهنمای کامل ، تقویت فهرستنویسیها و...) نیز استفاده کرد.
۵. کتابخانه ارگانیسمی است زنده و بالنده: این اصل از مهمترین اصول پنجگانه علم کتابداری است که کتابخانه به منزله یک نهاد تمامی صفات یک اندام واره بالنده را دارا است و بالندگی آن از سه جهت رشد مجموعه ، حجم مواد ، خوانندگان و کارکنانش پیدا است و ناشی از دیدگاه زیست شناختی به کتابخانه است .
- ۹۸/۰۴/۰۶